മക്ക: ഈ വർഷത്തെ വിശുദ്ധ ഹജ്ജിന് സമാപനം. ജംറകളിൽ കല്ലേറ് കർമം നടത്തിയ ഹാജിമാർ മിനായിൽ നിന്ന് മക്കയിലേക്കും മദീനയിലേക്കും യാത്ര തിരിച്ചുതുടങ്ങി. വിടവാങ്ങൽ പ്രദക്ഷിണത്തിനെത്തുന്ന തീർത്ഥാടകരുടെ തിക്കും തിരക്കും ഒഴിവാക്കാൻ പകുതിയോളം ഹാജിമാരെ മിനായിൽ തന്നെ നില നിർത്താൻ മുത്വവ്വിഫുമാർക്ക് പ്രത്യേകം നിർദേശവും നൽകിയിട്ടുണ്ട്.

വ്യാഴാഴ്ച കൂടി മിനായിൽ തങ്ങുന്ന തീർത്ഥാടകർ ഗ്രാൻഡ് മോസ്‌ക് ലക്ഷ്യമാക്കി യാത്ര തിരിച്ച് അഞ്ചു ദിവസത്തെ ഹജ്ജ കർമങ്ങൾ പൂർത്തിയാക്കും. ഹജ്ജിന് ശേഷം തീർത്ഥാടകർക്ക് സ്വദേശത്തേക്ക് മടങ്ങാനുള്ള ആദ്യത്തെ വിമാനം വെള്ളിയാഴ്ച മദീനയിലെ പ്രിൻസ് മുഹമ്മദ് ബിൻ അബ്ദുൾ അസീസ് ഇന്റർനാഷണൽ എയർപോർട്ടിൽ നിന്ന് പറന്നുയരും. സൗദി അറേബ്യൻ എയർലൈൻസിന്റെയും മറ്റ് 41 ഇന്റർനാഷണൽ എയർലൈൻസിന്റെയുമായി 2091 വിമാനങ്ങളാണ് സർവീസ് നടത്തുന്നത്. കഴിഞ്ഞ വർഷത്തെ അപേക്ഷിച്ച് വിമാന സർവീസിൽ 17 ശതമാനം വർധനയുണ്ടായതായി പറയപ്പെടുന്നു.

162 രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നായി 18,62,909 തീർത്ഥാടകർ ഇത്തവണ ഹജ്ജ് നിർവഹിച്ചെന്നാണ് ഔദ്യോഗിക കണക്ക്. ഇതിൽ 13,25,372 പേരാണ് വിദേശത്തുനിന്ന് എത്തിയത്. തീർത്ഥാടകരിൽ 7,80,681 പേർ വനിതകളാണ്. തീർത്ഥാടകർ മടക്കയാത്ര ആരംഭിച്ചതോടെ ദിവസങ്ങളായി തിരക്കിൽ വീർപ്പുമുട്ടിയിരുന്ന പുണ്യസ്ഥലങ്ങൾ പൂർവസ്ഥിതിയിലേക്ക് മടങ്ങും. കണ്ണീരും പ്രാർത്ഥനയുമായി നിന്നും ഇരുന്നും വഴിയോരത്ത് കിടന്നും കിലോമീറ്ററുകൾ നടന്നും കഴിഞ്ഞുകൂടിയ തീർത്ഥാടകർ കടുത്ത ചൂടിലും കഷ്ടപ്പാടുകൾ ഏറെ സഹിച്ച് ഹജ്ജ് പൂർത്തിയാക്കുന്ന ആവേശത്തിലാണ്.