മലയാള നവസിനിമയ്ക്കു 'പുരുഷാര്‍ഥം' പകര്‍ന്ന സംവിധായകന്‍; ചലച്ചിത്ര അക്കാദമി അധ്യക്ഷനായിരിക്കെ കേരളം മുഴുവന്‍ സഞ്ചരിച്ചു ഫിലിം സൊസൈറ്റികള്‍ പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചു നിശ്ശബ്ദ വിപ്ലവം; 'സമാന്തരങ്ങള്‍ക്ക്' അപൂര്‍വ്വ ഭാഗ്യം നിഷേധിച്ചത് കെ ആര്‍ മോഹനനോ? ബാലചന്ദ്രമേനോന്റെ ആരോപണം ചെന്നു കൊള്ളുന്നത് 'അശ്വത്ഥാമാ'വില്‍; 1998ല്‍ സുരേഷ് ഗോപിക്ക് അവാര്‍ഡ് കിട്ടിയത് അട്ടിമറിയോ?
തിരുവനന്തപുരം: 'സമാന്തരങ്ങള്‍' എന്ന സിനിമയ്ക്കു തീരുമാനിച്ച മികച്ച ചിത്രത്തിനും സംവിധായകനും നടനുമുള്ള ദേശീയ പുരസ്‌കാരങ്ങള്‍ ജൂറിയിലെ മലയാളി അംഗം അടക്കമുള്ളവര്‍ ചേര്‍ന്ന് അവസാന നിമിഷം അട്ടിമറിച്ചെന്ന് നടനും സംവിധായകനുമായ ബാലചന്ദ്ര മേനോന്‍ ആരോപിക്കുമ്പോള്‍ പ്രതിസ്ഥാനത്ത് വരുന്നത് കെ ആര്‍ മോഹനന്‍. അന്നത്തെ ജൂറിയിലുണ്ടായിരുന്ന ദേവേന്ദ്ര ഖണ്ഡേല്‍വാള്‍ വെളിപ്പെടുത്തുന്ന വിഡിയോ പ്രദര്‍ശിപ്പിച്ചുകൊണ്ടായിരുന്നു ഏകദേശം 3 പതിറ്റാണ്ടു മുന്‍പത്തെ സംഭവം സംബന്ധിച്ച് ബാലചന്ദ്ര മേനോന്റെ ആരോപണം. എന്നാല്‍, ഇടപെട്ടവരുടെ പേര് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞില്ല. സിനിമാജീവിതത്തിന്റെ അരനൂറ്റാണ്ട് ആഘോഷിക്കുന്നതിന്റെ ഭാഗമായുള്ള മാധ്യമസംവാദത്തിലായിരുന്നു ബാലചന്ദ്ര മേനോന്റെ വെളിപ്പെടുത്തല്‍.
'പുരസ്‌കാരം സ്വീകരിക്കാന്‍ ഡല്‍ഹിയിലെത്തിയ എന്നെ വന്നു പരിചയപ്പെട്ട ഖണ്ഡേല്‍വാള്‍ കുറ്റബോധത്തോടെ ഒരു ഭാരം ഇറക്കിവയ്ക്കാനുണ്ടെന്ന് അറിയിച്ചുകൊണ്ടാണ് ഇക്കാര്യം പറഞ്ഞത്. ബി.സരോജ ദേവി അധ്യക്ഷയായ ജൂറിയാണു പുരസ്‌കാരനിര്‍ണയം നടത്തിയത്. ഭാര്യ നിര്‍മിച്ച 'സമാന്തരങ്ങള്‍'ക്കു മികച്ച സിനിമയ്ക്കും എനിക്കു മികച്ച സംവിധായകനും നടനുമുള്ള അവാര്‍ഡുകള്‍ നല്‍കാനായിരുന്നു ജൂറി തീരുമാനം. നടനുള്ള പുരസ്‌കാരം എനിക്കു മാത്രമായിരുന്നു. എന്നാല്‍, തീരുമാനം ഉറപ്പിക്കുന്ന ഘട്ടമെത്തിയപ്പോള്‍ 3 പ്രധാന അവാര്‍ഡുകളും ഒരു സിനിമയ്ക്കു നല്‍കുന്നതിനെ എതിര്‍ത്തുകൊണ്ട് ഏതാനുംപേര്‍ അട്ടിമറിച്ചെന്നു ഖണ്ഡേല്‍വാള്‍ പറഞ്ഞു. ആ അട്ടിമറിയില്‍ മലയാളി ജൂറി അംഗവും ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്നതു ഞെട്ടിച്ചെന്നും ഖണ്ഡേല്‍വാള്‍ വ്യക്തമാക്കി. പിന്നീടാണ് അക്കാര്യം അദ്ദേഹം ക്യാമറയ്ക്കു മുന്നില്‍ പറഞ്ഞത്. പക്ഷേ, ഞാനത് ഇതുവരെ പരസ്യപ്പെടുത്തിയിരുന്നില്ല' ബാലചന്ദ്ര മേനോന്‍ പറഞ്ഞു. അന്ന് ജൂറിയിലുണ്ടായിരുന്ന മലയാളി കെ ആര്‍ മോഹനനായിരുന്നു.
1998ലാണ് 'സമാന്തരങ്ങള്‍' ദേശീയ പുരസ്‌കാരപ്പട്ടികയില്‍ ഇടംനേടിയത്. മികച്ച കുടുംബക്ഷേമ ചിത്രത്തിനുള്ള പുരസ്‌കാരമാണു ലഭിച്ചത്. മികച്ച നടനുള്ള പുരസ്‌കാരം ബാലചന്ദ്ര മേനോനും സുരേഷ് ഗോപിയും (കളിയാട്ടം) പങ്കിട്ടു. കളിയാട്ടത്തിലൂടെ ജയരാജിനാണു സംവിധായകനുള്ള പുരസ്‌കാരം ലഭിച്ചത്. കന്നഡയിലെ 'തായി സാഹെബ' മികച്ച ചിത്രമായി. 45-ാമത് ദേശീയ അവാര്‍ഡ് ജൂറിയെയാണ് ബാലചന്ദ്രമേനോന് സംശയത്തില്‍ നിര്‍ത്തുന്നത്. ഈ ജൂറിയില്‍ കെ ആര്‍ മോഹനനായിരുന്നു മലയാളി അംഗം. ''അവാര്‍ഡ് നിശ്ചയം പൂര്‍ത്തിയായപ്പോള്‍ ഞാനായിരുന്നു മികച്ച നടന്‍, ഞാന്‍മാത്രം. എന്റേതായിരുന്നു മികച്ച ഫീച്ചര്‍ ഫിലിം. ഞാനായിരുന്നു മികച്ച സംവിധായകന്‍. മൂന്നു പുരസ്‌കാരവും ബാലചന്ദ്രമേനോന് എന്നു പറഞ്ഞ് തീരുമാനമാകേണ്ട സമയമായപ്പോഴായിരുന്നു തിരിമറി. മൂന്നും സമാന്തരങ്ങള്‍ക്ക് ലഭിച്ചിരുന്നെങ്കില്‍ ഇന്ത്യന്‍ സിനിമയുടെ ചരിത്രത്തില്‍ നാഴികക്കല്ലായി മാറിയേനെ''- ബാലചന്ദ്രമേനോന് പറഞ്ഞു.
സംവിധായകനും ചലച്ചിത്ര അക്കാദമിയുടെ മുന്‍ ചെയര്‍മാനുമായ കെ.ആര്‍. മോഹനനെയാണ് ബാലചന്ദ്ര മേനോന്‍ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. പുണെ ഫിലിം ഇന്‍സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടില്‍നിന്ന് പഠിച്ചിറങ്ങിയ മോഹനന്‍, മലയാളത്തിലെ സമാന്തര സിനിമകളുടെ ശക്തനായ വക്താവായിരുന്നു. അശ്വത്ഥാമ (1978), പുരുഷാര്‍ഥം (1987), സ്വരൂപം (1992) എന്നിവയാണ് അദ്ദേഹം സംവിധാനം ചെയ്ത ശ്രദ്ധേയ ചിത്രങ്ങള്‍. 2009ല്‍ കേരള രാജ്യാന്തര ചലച്ചിത്രോത്സവത്തിന്റെ ഡയറക്ടറായും പ്രവര്‍ത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഗൗരിയമ്മയുടെ ജീവിതം പറഞ്ഞ ഡോക്യുമെന്ററി ഉള്‍പ്പെടെ പത്തോളം ഡോക്യുമെന്ററികള്‍ അദ്ദേഹം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സിനിമയുടെ ആവിഷ്‌കാര സ്വതന്ത്ര്യത്തിനു വേണ്ടി നിരന്തരം പോരാടിയ കലാകാരന്‍ കൂടിയാണ് മോഹനന്‍. കലാമൂല്യമുള്ള സിനിമയ്ക്കുവേണ്ടി വിട്ടുവീഴ്ചയില്ലാത്ത നിലപാടു പുലര്‍ത്തിയ മോഹനന്‍ പുരോഗമന പ്രസ്ഥാനത്തോടൊപ്പം സഞ്ചരിച്ച വ്യക്തിത്വമാണ്. ഇത്തരത്തിലൊരു വ്യക്തിയ്‌ക്കെതിരെയാണ് ആരോപണം. 2017ല്‍ മോഹനന്‍ അന്തരിച്ചു.
മലയാള നവസിനിമയ്ക്കു 'പുരുഷാര്‍ഥം' പകര്‍ന്ന സംവിധായകനാണ് മോഹനന്‍ എന്നാണ് വിലയിരുത്തല്‍. ഈ സാഹചര്യത്തില്‍ മോഹനന്റെ അടുത്ത സുഹൃത്തുക്കള്‍ ബാലചന്ദ്ര മേനോന്റെ ആരോപണത്തോട് പ്രതികരിക്കുമോ എന്നതാണ് നിര്‍ണ്ണായകം. മാടമ്പ് കുഞ്ഞുക്കുട്ടന്റെ നോവലിനെ ആസ്പദമാക്കി നിര്‍മിച്ച അശ്വത്ഥാമാവ് സിനിമയ്ക്ക് 1978ല്‍ മികച്ച സിനിമയ്ക്കുള്ള സംസ്ഥാന അവാര്‍ഡ് ലഭിച്ചു. സി.വി.ശ്രീരാമന്റെ ഇരിക്കപിണ്ഡം ചെറുകഥയെ ആസ്പദമാക്കിയെടുത്ത പുരുഷാര്‍ഥം സിനിമയ്ക്ക് 1988ല്‍ സംസ്ഥാന അവാര്‍ഡ് ലഭിച്ചു. പുരുഷാര്‍ഥത്തിനും 1992ല്‍ പുറത്തിറങ്ങിയ സ്വരൂപത്തിനും മികച്ച പ്രാദേശിക ചിത്രത്തിനുള്ള ദേശീയ അവാര്‍ഡും ലഭിച്ചു. കെഎസ്എഫ്ഡിസിയില്‍ ഫിലിം ഓഫിസറായാണ് കെ.ആര്‍.മോഹനന്‍ ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ആരംഭിച്ചത്. കൈരളി ചാനലിന്റെ ആദ്യകാല പ്രോഗ്രാം മേധാവിയും കൈരളി ഡയറക്ടര്‍ ബോര്‍ഡ് അംഗവുമായിരുന്നു.
കെ.ആര്‍.മോഹനനു സിനിമ സിനിമ മാത്രമായിരുന്നു. ഒന്നുമറിയാത്ത ഒരു മണ്ടന്‍ എന്നു ചിലര്‍ക്കെങ്കിലും തോന്നിയേക്കാം. എന്നാല്‍, മോഹനനെ ഓര്‍ക്കുമ്പോള്‍ ആ വിശുദ്ധിയാണു ഓര്‍മവരുന്നത്. സിനിമയെപ്പോലെ വിശുദ്ധമായ ജീവിതം. അക്കാദമി അധ്യക്ഷനായിരിക്കെ അദ്ദേഹം കേരളം മുഴുവന്‍ സഞ്ചരിച്ചു ഫിലിം സൊസൈറ്റികള്‍ പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചു. അതൊരു നിശ്ശബ്ദ വിപ്ലവമായിരുന്നു. ഒരു ഘോഷവുമില്ലാതെയാണ് ഇതു ചെയ്തത്. ഗ്രാമങ്ങളില്‍ പോയി താമസിച്ച് അവര്‍ക്ക് ഊര്‍ജം നല്‍കി. സ്വന്തം സിനിമ ഒരിടത്തുപോലും പ്രദര്‍ശിപ്പിച്ചതുമില്ല. അശ്വത്ഥാമാവും പുരുഷാര്‍ഥവും സ്വരൂപവും മലയാള സിനിമയുടെ കാലത്തിനു തൊട്ടു മുന്‍പു നടന്ന സിനിമകളായിരുന്നു എന്നാണ് വിലയിരുത്തല്‍. ഇത്തരത്തിലൊരു സംവിധായകനെതിരെയാണ് ബാലചന്ദ്രമേനോന് ആരോപണം ഉന്നയിച്ചിരിക്കുന്നത്.
സിനിമാ ജീവിതത്തിന്റെ 50 വര്‍ഷം പൂര്‍ത്തിയാക്കുന്ന മലയാളികളുടെ ഇഷ്ടനടന്‍ ബാലചന്ദ്രമേനോനെ സുഹൃത്തുക്കള്‍ ആദരിച്ചിരുന്നു. ബാലചന്ദ്രമേനോന്റെ അടുത്ത സുഹൃത്തുക്കള്‍ ചേര്‍ന്നുള്ള 'റോസ-സ് ദ് ഫാമിലി ക്ലബ്ബി'ന്റെ നേതൃത്വത്തിലാണ് ആദരം. ടാഗോര്‍ തിയറ്ററില്‍ നടന്ന പരിപാടിയില്‍ 'സ്യമന്തകം' എന്ന നാടകത്തിലെ ആദ്യനായിക അജിതാ കുമാരിയെ വേദിയിലേക്ക് വിളിച്ചാണ് ബാലചന്ദ്രമേനോന് തന്റെ സിനിമാക്കഥകളുടെ കെട്ടഴിച്ചത്. വേദിയിലെത്തിയ അജിതാ കുമാരി നാടകാഭിനയത്തിലെ അനുഭവങ്ങള്‍ പങ്കുവച്ചു. 'അണിയാത്ത വളകള്‍' എന്ന ചിത്രത്തിലെ 'പിരിയുന്ന കൈവഴികള്‍' എന്ന പാട്ട് ഉയര്‍ന്നു കേട്ടു. ജഗതി ശ്രീകുമാറിനൊപ്പം അപകടത്തിനുശേഷം ബാലചന്ദ്രമേനോന് ഉണ്ടായിരുന്ന നിമിഷങ്ങള്‍ പിറകിലെ സ്‌ക്രീനില്‍ തെളിഞ്ഞു. മുകേഷ് എംഎല്‍എ ബാലചന്ദ്രമേനോന്റെ 'അമ്മയാണേ സത്യ'ത്തില്‍ അഭിനയിച്ചതിലെ ഓര്‍മകള്‍ പറഞ്ഞുതുടങ്ങിയപ്പോള്‍ വേദിയില്‍ ചിരി പടര്‍ന്നു. ബാലചന്ദ്രമേനോന്റെ നേതൃത്വത്തില്‍ രൂപീകൃതമായ റോസസ് ദി ഫാമിലി ക്ലബ്ബിന്റെ 34--ാം വാര്‍ഷികാഘോഷവും ചടങ്ങില്‍ നടന്നു.